Versterking van kwetsbare huishoudens.

Op 20 mei 2020 keurde het Vlaams Parlement een resolutie goed over een gerichte versterking van kwetsbare huishoudens naar aanleiding van de COVID-19-pandemie. De Vlaamse Regering werkte de afgelopen weken drie concrete maatregelen om hieraan tegemoet te komen. De uitwerking van een aantal van deze maatregelen verloopt via onze steden en gemeenten en hebben bijgevolg ook een positieve impact op de lokale besturen. Graag lichten we deze maatregelen en hun financiële impact op het lokale niveau in deze nota verder toe.

Extra middelen voor lokale besturen in de strijd tegen armoede.

Lokale besturen zijn het bestuursniveau dat het dichtst bij de burger staat. Ook in deze coronacrisis is nogmaals gebleken welke cruciale rol de lokale besturen opnemen op tal van domeinen. Zij zijn vaak het best op de hoogte van de maatschappelijke noden van de inwoners en kunnen via de OCMW’s (gerichte) ondersteuning en begeleiding bieden.

Alle steden en gemeenten ontvangen een algemene subsidie om hen financieel te versterken om de uitdagingen ten gevolge van Covid-19 op het vlak van lokale armoedebestrijding aan te gaan. Lokale besturen zetten deze middelen in voor initiatieven in kader van hun lokale sociaal beleid ter ondersteuning van kwetsbare huishoudens, maar ze beslissen zelf op welke manier ze dit doen. Om een beeld te krijgen van de effectieve besteding door de lokale besturen, vragen we om de uitgaven in de digitale rapportering van de BBC-jaarrekening te koppelen aan een aparte code, zodat duidelijk is hoe deze middelen zijn ingezet.

Initiatieven kunnen betrekking hebben op (bijkomende) financiële ondersteuning voor kwetsbare huishoudens, maar even goed ook op een versterking van de trajectbegeleiding op maat. Er wordt bijzondere aandacht gevraagd voor mensen met (bijkomende) financiële moeilijkheden ten gevolge de Covid-19 crisis.

De lokale besturen kunnen bij de inzet van deze middelen de regierol opnemen. Ze kunnen samenwerken met andere lokale partners (zoals armoedeorganisaties, CAW’s, … ) en ze kunnen inzetten op een outreachende aanpak en rechtenverkenning. Idealiter maakt individuele financiële ondersteuning deel uit van een begeleidend traject op maat van het huishouden en resulteert de inzet van deze subsidies in een structurele verbetering van mensen in armoede. Tegelijk wijzen we de lokale besturen ook op het feit dat deze middelen eenmalig toegekend worden. Het Agentschap Binnenlands Bestuur treedt op als subsidiërende instantie. Zij werken een regelgevend kader uit en treden in overleg met het Departement WVG indien nodig.

De Vlaamse regering trekt een totaalbudget van 15 miljoen euro uit voor Vlaanderen en Brussel. Voor Brussel gebeurt een voorafname van 10% op dit totaalbudget en deze 1,5 miljoen euro wordt toegekend aan de Vlaamse Gemeenschapscommissie (VGC). De rest van het subsidiebudget wordt toegekend aan de lokale besturen in het Vlaams Gewest.

Het wordt voor 1/3de verdeeld op basis van het inwonersaantal en voor 2/3de op basis van sociale criteria die ook gehanteerd worden bij het Gemeentefonds:

                                                                       a) het aantal personen met een voorkeursregeling in de ziekteverzekering, exclusief leefloners;

                                                                       b) het aantal kortgeschoolde werkzoekenden met een werkloosheidsuitkeringsaanvraag;

                                                                       c) het gemiddelde aantal geboorten in een kansarm gezin over drie jaar;

                                                                       d) het aantal sociale huurappartementen;

                                                                       e) het gemiddelde aantal personen dat recht heeft op een leefloon over drie jaar.

Consumptiebudget voor kwetsbare groepen.

De Vlaamse Regering wil financieel inzetten op de ondersteuning van een lokaal bestaand of nieuw vouchersysteem waarbij kwetsbare huishoudens bereikt kunnen worden. In aanvulling van de reeds genomen maatregelen, zal de Vlaamse Overheid een tijdelijk consumptiebudget toekennen via de lokale besturen, om tijdelijke extra financiële ondersteuning te bieden aan kwetsbare gezinnen en alleenstaanden met een laag inkomen.

Steden en gemeenten kunnen financiële ondersteuning aanvragen bij de Vlaamse Overheid om hun bestaande bonnensysteem in te zetten voor kwetsbare huishoudens of om een nieuw systeem uit te werken en in te zetten voor de kwetsbare huishoudens.

Het zijn de lokale besturen die op maat van hun specifieke noden de contouren van de kwetsbare doelgroepen, de wijze van toekenning en de waarde van de bonnen vastleggen op basis van lokale autonomie. Achteraf verantwoorden de besturen deze uitgaven door middel van een beperkte rapportage, waaruit blijkt dat deze middelen zijn ingezet voor de beoogde doelstellingen.

De beoogde doelstellingen zijn dus tweeledig:

• Enerzijds versterken we de koopkracht van die kwetsbare huishoudens.

Bijzondere aandacht wordt gevraagd voor alleenstaanden, koppels of gezinnen die omwille van de coronacrisis serieus inkomensverlies geleden hebben in de voorbije maanden.

• Anderzijds ondersteunen we de lokale economie die ook zeer sterk is getroffen via een krachtige impuls om zo ook voor de nodige zuurstof te zorgen.

De Vlaamse overheid trekt een totaal budget uit van 15 miljoen euro. Er gebeurt een voorafname van 5% voor Brussel. De VGC kan van dit trekkingsrecht gebruik maken door een budget toe te kennen aan gebruikers met kansentarief in het kader van Paspartoe.

De verdeling van het resterende subsidiebudget zal gebeuren op basis een verdeelsleutel samengesteld uit inwonersaantal (1/3de) en sociale criteria (2/3de). De subsidie kan enkel toegekend worden op basis van een concreet lokaal project.

De Vlaamse Regering wil de gezinnen die het nodig hebben tijdelijk extra ondersteunen. We richten ons op de meest kwetsbaren en houden rekening met een vlotte implementatie, dus zonder teveel administratieve overlast. Bij de uitvoering van deze derde maatregel zijn steden en gemeenten niet betrokken.

We richten ons op elk gezin dat een inkomensdaling kent en een gezinsinkomen heeft dat onder de inkomensgrens van 30.986,17 euro op jaarbasis, of 2.213 euro per maand ligt. De toeslag richt zich specifiek op een tegemoetkoming aan gezinnen voor kinderen ten laste. Deze maatregel is eenmalig. Er wordt dus bewust gekozen voor een specifieke Covid 19-toeslag via het Groeipakket en niet voor een ingreep in de sociale toeslag.

In heel Vlaanderen heeft deze maatregel een potentieel bereik van 126.133 kinderen en een kost van 15 miljoen euro.